അഥാഷ്ടാദശോഽധ്യായഃ .
മോക്ഷസംന്യാസയോഗഃ .

അർജുന ഉവാച -

സംന്യാസസ്യ മഹാബാഹോ തത്ത്വമിച്ഛാമി വേദിതും .
ത്യാഗസ്യ ച ഹൃഷീകേശ പൃഥക്കേശിനിഷൂദന ..

ശ്രീഭഗവാനുവാച -

കാമ്യാനാം കർമണാം ന്യാസം സംന്യാസം കവയോ വിദുഃ .
സർവകർമഫലത്യാഗം പ്രാഹുസ്ത്യാഗം വിചക്ഷണാഃ ..

ത്യാജ്യം ദോഷവദിത്യേകേ കർമ പ്രാഹുർമനീഷിണഃ .
യജ്ഞദാനതപഃകർമ ന ത്യാജ്യമിതി ചാപരേ ..

നിശ്ചയം ശൃണു മേ തത്ര ത്യാഗേ ഭരതസത്തമ .
ത്യാഗോ ഹി പുരുഷവ്യാഘ്ര ത്രിവിധഃ സമ്പ്രകീർതിതഃ ..

യജ്ഞദാനതപഃകർമ ന ത്യാജ്യം കാര്യമേവ തത് .
യജ്ഞോ ദാനം തപശ്ചൈവ പാവനാനി മനീഷിണാം ..

ഏതാന്യപി തു കർമാണി സംഗം ത്യക്ത്വാ ഫലാനി ച .
കർതവ്യാനീതി മേ പാർഥ നിശ്ചിതം മതമുത്തമം ..

നിയതസ്യ തു സംന്യാസഃ കർമണോ നോപപദ്യതേ .
മോഹാത്തസ്യ പരിത്യാഗസ്താമസഃ പരികീർതിതഃ ..

ദുഃഖമിത്യേവ യത്കർമ കായക്ലേശഭയാത്ത്യജേത് .
സ കൃത്വാ രാജസം ത്യാഗം നൈവ ത്യാഗഫലം ലഭേത് ..

കാര്യമിത്യേവ യത്കർമ നിയതം ക്രിയതേഽർജുന .
സംഗം ത്യക്ത്വാ ഫലം ചൈവ സ ത്യാഗഃ സാത്ത്വികോ മതഃ ..

ന ദ്വേഷ്ട്യകുശലം കർമ കുശലേ നാനുഷജ്ജതേ .
ത്യാഗീ സത്ത്വസമാവിഷ്ടോ മേധാവീ ഛിന്നസംശയഃ ..

ന ഹി ദേഹഭൃതാ ശക്യം ത്യക്തും കർമാണ്യശേഷതഃ .
യസ്തു കർമഫലത്യാഗീ സ ത്യാഗീത്യഭിധീയതേ ..

അനിഷ്ടമിഷ്ടം മിശ്രം ച ത്രിവിധം കർമണഃ ഫലം .
ഭവത്യത്യാഗിനാം പ്രേത്യ ന തു സംന്യാസിനാം ക്വചിത് ..

പഞ്ചൈതാനി മഹാബാഹോ കാരണാനി നിബോധ മേ .
സാംഖ്യേ കൃതാന്തേ പ്രോക്താനി സിദ്ധയേ സർവകർമണാം ..

അധിഷ്ഠാനം തഥാ കർതാ കരണം ച പൃഥഗ്വിധം .
വിവിധാശ്ച പൃഥക്ചേഷ്ടാ ദൈവം ചൈവാത്ര പഞ്ചമം ..

ശരീരവാങ്മനോഭിര്യത്കർമ പ്രാരഭതേ നരഃ .
ന്യായ്യം വാ വിപരീതം വാ പഞ്ചൈതേ തസ്യ ഹേതവഃ ..

തത്രൈവം സതി കർതാരമാത്മാനം കേവലം തു യഃ .
പശ്യത്യകൃതബുദ്ധിത്വാന്ന സ പശ്യതി ദുർമതിഃ ..

യസ്യ നാഹങ്കൃതോ ഭാവോ ബുദ്ധിര്യസ്യ ന ലിപ്യതേ .
ഹത്വാഽപി സ ഇമാഁല്ലോകാന്ന ഹന്തി ന നിബധ്യതേ ..

ജ്ഞാനം ജ്ഞേയം പരിജ്ഞാതാ ത്രിവിധാ കർമചോദനാ .
കരണം കർമ കർതേതി ത്രിവിധഃ കർമസംഗ്രഹഃ ..

ജ്ഞാനം കർമ ച കർതാ ച ത്രിധൈവ ഗുണഭേദതഃ .
പ്രോച്യതേ ഗുണസംഖ്യാനേ യഥാവച്ഛൃണു താന്യപി ..

സർവഭൂതേഷു യേനൈകം ഭാവമവ്യയമീക്ഷതേ .
അവിഭക്തം വിഭക്തേഷു തജ്ജ്ഞാനം വിദ്ധി സാത്ത്വികം ..

പൃഥക്ത്വേന തു യജ്ജ്ഞാനം നാനാഭാവാൻപൃഥഗ്വിധാൻ .
വേത്തി സർവേഷു ഭൂതേഷു തജ്ജ്ഞാനം വിദ്ധി രാജസം ..

യത്തു കൃത്സ്നവദേകസ്മിൻകാര്യേ സക്തമഹൈതുകം .
അതത്ത്വാർഥവദല്പം ച തത്താമസമുദാഹൃതം ..

നിയതം സംഗരഹിതമരാഗദ്വേഷതഃ കൃതം .
അഫലപ്രേപ്സുനാ കർമ യത്തത്സാത്ത്വികമുച്യതേ ..

യത്തു കാമേപ്സുനാ കർമ സാഹങ്കാരേണ വാ പുനഃ .
ക്രിയതേ ബഹുലായാസം തദ്രാജസമുദാഹൃതം ..

അനുബന്ധം ക്ഷയം ഹിംസാമനപേക്ഷ്യ ച പൗരുഷം .
മോഹാദാരഭ്യതേ കർമ യത്തത്താമസമുച്യതേ ..

മുക്തസംഗോഽനഹംവാദീ ധൃത്യുത്സാഹസമന്വിതഃ .
സിദ്ധ്യസിദ്ധ്യോർനിർവികാരഃ കർതാ സാത്ത്വിക ഉച്യതേ ..

രാഗീ കർമഫലപ്രേപ്സുർലുബ്ധോ ഹിംസാത്മകോഽശുചിഃ .
ഹർഷശോകാന്വിതഃ കർതാ രാജസഃ പരികീർതിതഃ ..

അയുക്തഃ പ്രാകൃതഃ സ്തബ്ധഃ ശഠോ നൈഷ്കൃതികോഽലസഃ .
വിഷാദീ ദീർഘസൂത്രീ ച കർതാ താമസ ഉച്യതേ ..

ബുദ്ധേർഭേദം ധൃതേശ്ചൈവ ഗുണതസ്ത്രിവിധം ശൃണു .
പ്രോച്യമാനമശേഷേണ പൃഥക്ത്വേന ധനഞ്ജയ ..

പ്രവൃത്തിം ച നിവൃത്തിം ച കാര്യാകാര്യേ ഭയാഭയേ .
ബന്ധം മോക്ഷം ച യാ വേത്തി ബുദ്ധിഃ സാ പാർഥ സാത്ത്വികീ ..

യയാ ധർമമധർമം ച കാര്യം ചാകാര്യമേവ ച .
അയഥാവത്പ്രജാനാതി ബുദ്ധിഃ സാ പാർഥ രാജസീ ..

അധർമം ധർമമിതി യാ മന്യതേ തമസാവൃതാ .
സർവാർഥാന്വിപരീതാംശ്ച ബുദ്ധിഃ സാ പാർഥ താമസീ ..

ധൃത്യാ യയാ ധാരയതേ മനഃപ്രാണേന്ദ്രിയക്രിയാഃ .
യോഗേനാവ്യഭിചാരിണ്യാ ധൃതിഃ സാ പാർഥ സാത്ത്വികീ ..

യയാ തു ധർമകാമാർഥാന്ധൃത്യാ ധാരയതേഽർജുന .
പ്രസംഗേന ഫലാകാങ്ക്ഷീ ധൃതിഃ സാ പാർഥ രാജസീ ..

യയാ സ്വപ്നം ഭയം ശോകം വിഷാദം മദമേവ ച .
ന വിമുഞ്ചതി ദുർമേധാ ധൃതിഃ സാ പാർഥ താമസീ ..

സുഖം ത്വിദാനീം ത്രിവിധം ശൃണു മേ ഭരതർഷഭ .
അഭ്യാസാദ്രമതേ യത്ര ദുഃഖാന്തം ച നിഗച്ഛതി ..

യത്തദഗ്രേ വിഷമിവ പരിണാമേഽമൃതോപമം .
തത്സുഖം സാത്ത്വികം പ്രോക്തമാത്മബുദ്ധിപ്രസാദജം ..

വിഷയേന്ദ്രിയസംയോഗാദ്യത്തദഗ്രേഽമൃതോപമം .
പരിണാമേ വിഷമിവ തത്സുഖം രാജസം സ്മൃതം ..

യദഗ്രേ ചാനുബന്ധേ ച സുഖം മോഹനമാത്മനഃ .
നിദ്രാലസ്യപ്രമാദോത്ഥം തത്താമസമുദാഹൃതം ..

ന തദസ്തി പൃഥിവ്യാം വാ ദിവി ദേവേഷു വാ പുനഃ .
സത്ത്വം പ്രകൃതിജൈർമുക്തം യദേഭിഃ സ്യാത്ത്രിഭിർഗുണൈഃ ..

ബ്രാഹ്മണക്ഷത്രിയവിശാം ശൂദ്രാണാം ച പരന്തപ .
കർമാണി പ്രവിഭക്താനി സ്വഭാവപ്രഭവൈർഗുണൈഃ ..

ശമോ ദമസ്തപഃ ശൗചം ക്ഷാന്തിരാർജവമേവ ച .
ജ്ഞാനം വിജ്ഞാനമാസ്തിക്യം ബ്രഹ്മകർമ സ്വഭാവജം ..

ശൗര്യം തേജോ ധൃതിർദാക്ഷ്യം യുദ്ധേ ചാപ്യപലായനം .
ദാനമീശ്വരഭാവശ്ച ക്ഷാത്രം കർമ സ്വഭാവജം ..

കൃഷിഗൗരക്ഷ്യവാണിജ്യം വൈശ്യകർമ സ്വഭാവജം .
പരിചര്യാത്മകം കർമ ശൂദ്രസ്യാപി സ്വഭാവജം ..

സ്വേ സ്വേ കർമണ്യഭിരതഃ സംസിദ്ധിം ലഭതേ നരഃ .
സ്വകർമനിരതഃ സിദ്ധിം യഥാ വിന്ദതി തച്ഛൃണു ..

യതഃ പ്രവൃത്തിർഭൂതാനാം യേന സർവമിദം തതം .
സ്വകർമണാ തമഭ്യർച്യ സിദ്ധിം വിന്ദതി മാനവഃ ..

ശ്രേയാൻസ്വധർമോ വിഗുണഃ പരധർമാത്സ്വനുഷ്ഠിതാത് .
സ്വഭാവനിയതം കർമ കുർവന്നാപ്നോതി കിൽബിഷം ..

സഹജം കർമ കൗന്തേയ സദോഷമപി ന ത്യജേത് .
സർവാരംഭാ ഹി ദോഷേണ ധൂമേനാഗ്നിരിവാവൃതാഃ ..

അസക്തബുദ്ധിഃ സർവത്ര ജിതാത്മാ വിഗതസ്പൃഹഃ .
നൈഷ്കർമ്യസിദ്ധിം പരമാം സംന്യാസേനാധിഗച്ഛതി ..

സിദ്ധിം പ്രാപ്തോ യഥാ ബ്രഹ്മ തഥാപ്നോതി നിബോധ മേ .
സമാസേനൈവ കൗന്തേയ നിഷ്ഠാ ജ്ഞാനസ്യ യാ പരാ ..

ബുദ്ധ്യാ വിശുദ്ധയാ യുക്തോ ധൃത്യാത്മാനം നിയമ്യ ച .
ശബ്ദാദീന്വിഷയാംസ്ത്യക്ത്വാ രാഗദ്വേഷൗ വ്യുദസ്യ ച ..

വിവിക്തസേവീ ലഘ്വാശീ യതവാക്കായമാനസഃ .
ധ്യാനയോഗപരോ നിത്യം വൈരാഗ്യം സമുപാശ്രിതഃ ..

അഹങ്കാരം ബലം ദർപം കാമം ക്രോധം പരിഗ്രഹം .
വിമുച്യ നിർമമഃ ശാന്തോ ബ്രഹ്മഭൂയായ കല്പതേ ..

ബ്രഹ്മഭൂതഃ പ്രസന്നാത്മാ ന ശോചതി ന കാങ്ക്ഷതി .
സമഃ സർവേഷു ഭൂതേഷു മദ്ഭക്തിം ലഭതേ പരാം ..

ഭക്ത്യാ മാമഭിജാനാതി യാവാന്യശ്ചാസ്മി തത്ത്വതഃ .
തതോ മാം തത്ത്വതോ ജ്ഞാത്വാ വിശതേ തദനന്തരം ..

സർവകർമാണ്യപി സദാ കുർവാണോ മദ്വ്യപാശ്രയഃ .
മത്പ്രസാദാദവാപ്നോതി ശാശ്വതം പദമവ്യയം ..

ചേതസാ സർവകർമാണി മയി സംന്യസ്യ മത്പരഃ .
ബുദ്ധിയോഗമുപാശ്രിത്യ മച്ചിത്തഃ സതതം ഭവ ..

മച്ചിത്തഃ സർവദുർഗാണി മത്പ്രസാദാത്തരിഷ്യസി .
അഥ ചേത്ത്വമഹങ്കാരാന്ന ശ്രോഷ്യസി വിനങ്ക്ഷ്യസി ..

യദഹങ്കാരമാശ്രിത്യ ന യോത്സ്യ ഇതി മന്യസേ .
മിഥ്യൈഷ വ്യവസായസ്തേ പ്രകൃതിസ്ത്വാം നിയോക്ഷ്യതി ..

സ്വഭാവജേന കൗന്തേയ നിബദ്ധഃ സ്വേന കർമണാ .
കർതും നേച്ഛസി യന്മോഹാത്കരിഷ്യസ്യവശോഽപി തത് ..

ഈശ്വരഃ സർവഭൂതാനാം ഹൃദ്ദേശേഽർജുന തിഷ്ഠതി .
ഭ്രാമയൻസർവഭൂതാനി യന്ത്രാരൂഢാനി മായയാ ..

തമേവ ശരണം ഗച്ഛ സർവഭാവേന ഭാരത .
തത്പ്രസാദാത്പരാം ശാന്തിം സ്ഥാനം പ്രാപ്സ്യസി ശാശ്വതം ..

ഇതി തേ ജ്ഞാനമാഖ്യാതം ഗുഹ്യാദ്ഗുഹ്യതരം മയാ .
വിമൃശ്യൈതദശേഷേണ യഥേച്ഛസി തഥാ കുരു ..

സർവഗുഹ്യതമം ഭൂയഃ ശൃണു മേ പരമം വചഃ .
ഇഷ്ടോഽസി മേ ദൃഢമിതി തതോ വക്ഷ്യാമി തേ ഹിതം ..

മന്മനാ ഭവ മദ്ഭക്തോ മദ്യാജീ മാം നമസ്കുരു .
മാമേവൈഷ്യസി സത്യം തേ പ്രതിജാനേ പ്രിയോഽസി മേ ..

സർവധർമാൻപരിത്യജ്യ മാമേകം ശരണം വ്രജ .
അഹം ത്വാ സർവപാപേഭ്യോ മോക്ഷയിഷ്യാമി മാ ശുചഃ ..

ഇദം തേ നാതപസ്കായ നാഭക്തായ കദാചന .
ന ചാശുശ്രൂഷവേ വാച്യം ന ച മാം യോഽഭ്യസൂയതി ..

യ ഇദം പരമം ഗുഹ്യം മദ്ഭക്തേഷ്വഭിധാസ്യതി .
ഭക്തിം മയി പരാം കൃത്വാ മാമേവൈഷ്യത്യസംശയഃ ..

ന ച തസ്മാന്മനുഷ്യേഷു കശ്ചിന്മേ പ്രിയകൃത്തമഃ .
ഭവിതാ ന ച മേ തസ്മാദന്യഃ പ്രിയതരോ ഭുവി ..

അധ്യേഷ്യതേ ച യ ഇമം ധർമ്യം സംവാദമാവയോഃ .
ജ്ഞാനയജ്ഞേന തേനാഹമിഷ്ടഃ സ്യാമിതി മേ മതിഃ ..

ശ്രദ്ധാവാനനസൂയശ്ച ശൃണുയാദപി യോ നരഃ .
സോഽപി മുക്തഃ ശുഭാഁല്ലോകാൻപ്രാപ്നുയാത്പുണ്യകർമണാം ..

കച്ചിദേതച്ഛ്രുതം പാർഥ ത്വയൈകാഗ്രേണ ചേതസാ .
കച്ചിദജ്ഞാനസമ്മോഹഃ പ്രനഷ്ടസ്തേ ധനഞ്ജയ ..

അർജുന ഉവാച -

നഷ്ടോ മോഹഃ സ്മൃതിർലബ്ധാ ത്വത്പ്രസാദാന്മയാച്യുത .
സ്ഥിതോഽസ്മി ഗതസന്ദേഹഃ കരിഷ്യേ വചനം തവ ..

സഞ്ജയ ഉവാച -

ഇത്യഹം വാസുദേവസ്യ പാർഥസ്യ ച മഹാത്മനഃ .
സംവാദമിമമശ്രൗഷമദ്ഭുതം രോമഹർഷണം ..

വ്യാസപ്രസാദാച്ഛ്രുതവാനേതദ്ഗുഹ്യമഹം പരം .
യോഗം യോഗേശ്വരാത്കൃഷ്ണാത്സാക്ഷാത്കഥയതഃ സ്വയം ..

രാജൻസംസ്മൃത്യ സംസ്മൃത്യ സംവാദമിമമദ്ഭുതം .
കേശവാർജുനയോഃ പുണ്യം ഹൃഷ്യാമി ച മുഹുർമുഹുഃ ..

തച്ച സംസ്മൃത്യ സംസ്മൃത്യ രൂപമത്യദ്ഭുതം ഹരേഃ .
വിസ്മയോ മേ മഹാൻ രാജൻഹൃഷ്യാമി ച പുനഃ പുനഃ ..

യത്ര യോഗേശ്വരഃ കൃഷ്ണോ യത്ര പാർഥോ ധനുർധരഃ .
തത്ര ശ്രീർവിജയോ ഭൂതിർധ്രുവാ നീതിർമതിർമമ ..

ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതോപനിഷത്സു
ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാർജുനസംവാദേ
മോക്ഷസംന്യാസയോഗോ നാമ അഷ്ടാദശോഽധ്യായഃ ..

Ramaswamy Sastry and Vighnesh Ghanapaathi