अथ सप्तदशोऽध्यायः ।
श्रद्धात्रयविभागयोगः ।

अर्जुन उवाच -

ये शास्त्रविधिमुत्सृज्य यजन्ते श्रद्धयान्विताः ।
तेषां निष्ठा तु का कृष्ण सत्त्वमाहो रजस्तमः ॥

श्रीभगवानुवाच -

त्रिविधा भवति श्रद्धा देहिनां सा स्वभावजा ।
सात्त्विकी राजसी चैव तामसी चेति तां श‍ृणु ॥

सत्त्वानुरूपा सर्वस्य श्रद्धा भवति भारत ।
श्रद्धामयोऽयं पुरुषो यो यच्छ्रद्धः स एव सः ॥

यजन्ते सात्त्विका देवान्यक्षरक्षांसि राजसाः ।
प्रेतान्भूतगणांश्चान्ये यजन्ते तामसा जनाः ॥

अशास्त्रविहितं घोरं तप्यन्ते ये तपो जनाः ।
दम्भाहङ्कारसंयुक्ताः कामरागबलान्विताः ॥

कर्षयन्तः शरीरस्थं भूतग्राममचेतसः ।
मां चैवान्तःशरीरस्थं तान्विद्ध्यासुरनिश्चयान् ॥

आहारस्त्वपि सर्वस्य त्रिविधो भवति प्रियः ।
यज्ञस्तपस्तथा दानं तेषां भेदमिमं श‍ृणु ॥

आयुःसत्त्वबलारोग्यसुखप्रीतिविवर्धनाः ।
रस्याः स्निग्धाः स्थिरा हृद्या आहाराः सात्त्विकप्रियाः ॥

कट्वम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरूक्षविदाहिनः ।
आहारा राजसस्येष्टा दुःखशोकामयप्रदाः ॥

यातयामं गतरसं पूति पर्युषितं च यत् ।
उच्छिष्टमपि चामेध्यं भोजनं तामसप्रियम् ॥

अफलाकाङ्क्षिभिर्यज्ञो विधिदृष्टो य इज्यते ।
यष्टव्यमेवेति मनः समाधाय स सात्त्विकः ॥

अभिसन्धाय तु फलं दम्भार्थमपि चैव यत् ।
इज्यते भरतश्रेष्ठ तं यज्ञं विद्धि राजसम् ॥

विधिहीनमसृष्टान्नं मन्त्रहीनमदक्षिणम् ।
श्रद्धाविरहितं यज्ञं तामसं परिचक्षते ॥

देवद्विजगुरुप्राज्ञपूजनं शौचमार्जवम् ।
ब्रह्मचर्यमहिंसा च शारीरं तप उच्यते ॥

अनुद्वेगकरं वाक्यं सत्यं प्रियहितं च यत् ।
स्वाध्यायाभ्यसनं चैव वाङ्मयं तप उच्यते ॥

मनः प्रसादः सौम्यत्वं मौनमात्मविनिग्रहः ।
भावसंशुद्धिरित्येतत्तपो मानसमुच्यते ॥

श्रद्धया परया तप्तं तपस्तत्त्रिविधं नरैः ।
अफलाकाङ्क्षिभिर्युक्तैः सात्त्विकं परिचक्षते ॥

सत्कारमानपूजार्थं तपो दम्भेन चैव यत् ।
क्रियते तदिह प्रोक्तं राजसं चलमध्रुवम् ॥

मूढग्राहेणात्मनो यत्पीडया क्रियते तपः ।
परस्योत्सादनार्थं वा तत्तामसमुदाहृतम् ॥

दातव्यमिति यद्दानं दीयतेऽनुपकारिणे ।
देशे काले च पात्रे च तद्दानं सात्त्विकं स्मृतम् ॥

यत्तु प्रत्युपकारार्थं फलमुद्दिश्य वा पुनः ।
दीयते च परिक्लिष्टं तद्दानं राजसं स्मृतम् ॥

अदेशकाले यद्दानमपात्रेभ्यश्च दीयते ।
असत्कृतमवज्ञातं तत्तामसमुदाहृतम् ॥

ॐतत्सदिति निर्देशो ब्रह्मणस्त्रिविधः स्मृतः ।
ब्राह्मणास्तेन वेदाश्च यज्ञाश्च विहिताः पुरा ॥

तस्मादोमित्युदाहृत्य यज्ञदानतपःक्रियाः ।
प्रवर्तन्ते विधानोक्ताः सततं ब्रह्मवादिनाम् ॥

तदित्यनभिसन्धाय फलं यज्ञतपःक्रियाः ।
दानक्रियाश्च विविधाः क्रियन्ते मोक्षकाङ्क्षिभिः ॥

सद्भावे साधुभावे च सदित्येतत्प्रयुज्यते ।
प्रशस्ते कर्मणि तथा सच्छब्दः पार्थ युज्यते ॥

यज्ञे तपसि दाने च स्थितिः सदिति चोच्यते ।
कर्म चैव तदर्थीयं सदित्येवाभिधीयते ॥

अश्रद्धया हुतं दत्तं तपस्तप्तं कृतं च यत् ।
असदित्युच्यते पार्थ न च तत्प्रेत्य नो इह ॥

ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतोपनिषत्सु
ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे
श्रद्धात्रयविभागयोगो नाम सप्तदशोऽध्यायः ॥

atha saptadasho'dhyaayah' .
shraddhaatrayavibhaagayogah' .

arjuna uvaacha -

ye shaastravidhimutsri'jya yajante shraddhayaanvitaah' .
teshaam' nisht'haa tu kaa kri'shna sattvamaaho rajastamah' ..

shreebhagavaanuvaacha -

trividhaa bhavati shraddhaa dehinaam' saa svabhaavajaa .
saattvikee raajasee chaiva taamasee cheti taam' shri'nu ..

sattvaanuroopaa sarvasya shraddhaa bhavati bhaarata .
shraddhaamayo'yam' purusho yo yachchhraddhah' sa eva sah' ..

yajante saattvikaa devaanyaksharakshaam'si raajasaah' .
pretaanbhootaganaam'shchaanye yajante taamasaa janaah' ..

ashaastravihitam' ghoram' tapyante ye tapo janaah' .
dambhaahankaarasam'yuktaah' kaamaraagabalaanvitaah' ..

karshayantah' shareerastham' bhootagraamamachetasah' .
maam' chaivaantah'shareerastham' taanviddhyaasuranishchayaan ..

aahaarastvapi sarvasya trividho bhavati priyah' .
yajnyastapastathaa daanam' teshaam' bhedamimam' shri'nu ..

aayuh'sattvabalaarogyasukhapreetivivardhanaah' .
rasyaah' snigdhaah' sthiraa hri'dyaa aahaaraah' saattvikapriyaah' ..

kat'vamlalavanaatyushnateekshnarookshavidaahinah' .
aahaaraa raajasasyesht'aa duh'khashokaamayapradaah' ..

yaatayaamam' gatarasam' pooti paryushitam' cha yat .
uchchhisht'amapi chaamedhyam' bhojanam' taamasapriyam ..

aphalaakaankshibhiryajnyo vidhidri'sht'o ya ijyate .
yasht'avyameveti manah' samaadhaaya sa saattvikah' ..

abhisandhaaya tu phalam' dambhaarthamapi chaiva yat .
ijyate bharatashresht'ha tam' yajnyam' viddhi raajasam ..

vidhiheenamasri'sht'aannam' mantraheenamadakshinam .
shraddhaavirahitam' yajnyam' taamasam' parichakshate ..

devadvijagurupraajnyapoojanam' shauchamaarjavam .
brahmacharyamahim'saa cha shaareeram' tapa uchyate ..

anudvegakaram' vaakyam' satyam' priyahitam' cha yat .
svaadhyaayaabhyasanam' chaiva vaangmayam' tapa uchyate ..

manah' prasaadah' saumyatvam' maunamaatmavinigrahah' .
bhaavasam'shuddhirityetattapo maanasamuchyate ..

shraddhayaa parayaa taptam' tapastattrividham' naraih' .
aphalaakaankshibhiryuktaih' saattvikam' parichakshate ..

satkaaramaanapoojaartham' tapo dambhena chaiva yat .
kriyate tadiha proktam' raajasam' chalamadhruvam ..

mood'hagraahenaatmano yatpeed'ayaa kriyate tapah' .
parasyotsaadanaartham' vaa tattaamasamudaahri'tam ..

daatavyamiti yaddaanam' deeyate'nupakaarine .
deshe kaale cha paatre cha taddaanam' saattvikam' smri'tam ..

yattu pratyupakaaraartham' phalamuddishya vaa punah' .
deeyate cha pariklisht'am' taddaanam' raajasam' smri'tam ..

adeshakaale yaddaanamapaatrebhyashcha deeyate .
asatkri'tamavajnyaatam' tattaamasamudaahri'tam ..

omtatsaditi nirdesho brahmanastrividhah' smri'tah' .
braahmanaastena vedaashcha yajnyaashcha vihitaah' puraa ..

tasmaadomityudaahri'tya yajnyadaanatapah'kriyaah' .
pravartante vidhaanoktaah' satatam' brahmavaadinaam ..

tadityanabhisandhaaya phalam' yajnyatapah'kriyaah' .
daanakriyaashcha vividhaah' kriyante mokshakaankshibhih' ..

sadbhaave saadhubhaave cha sadityetatprayujyate .
prashaste karmani tathaa sachchhabdah' paartha yujyate ..

yajnye tapasi daane cha sthitih' saditi chochyate .
karma chaiva tadartheeyam' sadityevaabhidheeyate ..

ashraddhayaa hutam' dattam' tapastaptam' kri'tam' cha yat .
asadityuchyate paartha na cha tatpretya no iha ..

om tatsaditi shreemadbhagavadgeetopanishatsu
brahmavidyaayaam' yogashaastre shreekri'shnaarjunasam'vaade
shraddhaatrayavibhaagayogo naama saptadasho'dhyaayah' ..

Ramaswamy Sastry and Vighnesh Ghanapaathi