అథాష్టాదశోఽధ్యాయః .
మోక్షసంన్యాసయోగః .

అర్జున ఉవాచ -

సంన్యాసస్య మహాబాహో తత్త్వమిచ్ఛామి వేదితుం .
త్యాగస్య చ హృషీకేశ పృథక్కేశినిషూదన ..

శ్రీభగవానువాచ -

కామ్యానాం కర్మణాం న్యాసం సంన్యాసం కవయో విదుః .
సర్వకర్మఫలత్యాగం ప్రాహుస్త్యాగం విచక్షణాః ..

త్యాజ్యం దోషవదిత్యేకే కర్మ ప్రాహుర్మనీషిణః .
యజ్ఞదానతపఃకర్మ న త్యాజ్యమితి చాపరే ..

నిశ్చయం శృణు మే తత్ర త్యాగే భరతసత్తమ .
త్యాగో హి పురుషవ్యాఘ్ర త్రివిధః సంప్రకీర్తితః ..

యజ్ఞదానతపఃకర్మ న త్యాజ్యం కార్యమేవ తత్ .
యజ్ఞో దానం తపశ్చైవ పావనాని మనీషిణాం ..

ఏతాన్యపి తు కర్మాణి సంగం త్యక్త్వా ఫలాని చ .
కర్తవ్యానీతి మే పార్థ నిశ్చితం మతముత్తమం ..

నియతస్య తు సంన్యాసః కర్మణో నోపపద్యతే .
మోహాత్తస్య పరిత్యాగస్తామసః పరికీర్తితః ..

దుఃఖమిత్యేవ యత్కర్మ కాయక్లేశభయాత్త్యజేత్ .
స కృత్వా రాజసం త్యాగం నైవ త్యాగఫలం లభేత్ ..

కార్యమిత్యేవ యత్కర్మ నియతం క్రియతేఽర్జున .
సంగం త్యక్త్వా ఫలం చైవ స త్యాగః సాత్త్వికో మతః ..

న ద్వేష్ట్యకుశలం కర్మ కుశలే నానుషజ్జతే .
త్యాగీ సత్త్వసమావిష్టో మేధావీ ఛిన్నసంశయః ..

న హి దేహభృతా శక్యం త్యక్తుం కర్మాణ్యశేషతః .
యస్తు కర్మఫలత్యాగీ స త్యాగీత్యభిధీయతే ..

అనిష్టమిష్టం మిశ్రం చ త్రివిధం కర్మణః ఫలం .
భవత్యత్యాగినాం ప్రేత్య న తు సంన్యాసినాం క్వచిత్ ..

పంచైతాని మహాబాహో కారణాని నిబోధ మే .
సాంఖ్యే కృతాంతే ప్రోక్తాని సిద్ధయే సర్వకర్మణాం ..

అధిష్ఠానం తథా కర్తా కరణం చ పృథగ్విధం .
వివిధాశ్చ పృథక్చేష్టా దైవం చైవాత్ర పంచమం ..

శరీరవాఙ్మనోభిర్యత్కర్మ ప్రారభతే నరః .
న్యాయ్యం వా విపరీతం వా పంచైతే తస్య హేతవః ..

తత్రైవం సతి కర్తారమాత్మానం కేవలం తు యః .
పశ్యత్యకృతబుద్ధిత్వాన్న స పశ్యతి దుర్మతిః ..

యస్య నాహంకృతో భావో బుద్ధిర్యస్య న లిప్యతే .
హత్వాఽపి స ఇమాఀల్లోకాన్న హంతి న నిబధ్యతే ..

జ్ఞానం జ్ఞేయం పరిజ్ఞాతా త్రివిధా కర్మచోదనా .
కరణం కర్మ కర్తేతి త్రివిధః కర్మసంగ్రహః ..

జ్ఞానం కర్మ చ కర్తా చ త్రిధైవ గుణభేదతః .
ప్రోచ్యతే గుణసంఖ్యానే యథావచ్ఛృణు తాన్యపి ..

సర్వభూతేషు యేనైకం భావమవ్యయమీక్షతే .
అవిభక్తం విభక్తేషు తజ్జ్ఞానం విద్ధి సాత్త్వికం ..

పృథక్త్వేన తు యజ్జ్ఞానం నానాభావాన్పృథగ్విధాన్ .
వేత్తి సర్వేషు భూతేషు తజ్జ్ఞానం విద్ధి రాజసం ..

యత్తు కృత్స్నవదేకస్మిన్కార్యే సక్తమహైతుకం .
అతత్త్వార్థవదల్పం చ తత్తామసముదాహృతం ..

నియతం సంగరహితమరాగద్వేషతః కృతం .
అఫలప్రేప్సునా కర్మ యత్తత్సాత్త్వికముచ్యతే ..

యత్తు కామేప్సునా కర్మ సాహంకారేణ వా పునః .
క్రియతే బహులాయాసం తద్రాజసముదాహృతం ..

అనుబంధం క్షయం హింసామనపేక్ష్య చ పౌరుషం .
మోహాదారభ్యతే కర్మ యత్తత్తామసముచ్యతే ..

ముక్తసంగోఽనహంవాదీ ధృత్యుత్సాహసమన్వితః .
సిద్ధ్యసిద్ధ్యోర్నిర్వికారః కర్తా సాత్త్విక ఉచ్యతే ..

రాగీ కర్మఫలప్రేప్సుర్లుబ్ధో హింసాత్మకోఽశుచిః .
హర్షశోకాన్వితః కర్తా రాజసః పరికీర్తితః ..

అయుక్తః ప్రాకృతః స్తబ్ధః శఠో నైష్కృతికోఽలసః .
విషాదీ దీర్ఘసూత్రీ చ కర్తా తామస ఉచ్యతే ..

బుద్ధేర్భేదం ధృతేశ్చైవ గుణతస్త్రివిధం శృణు .
ప్రోచ్యమానమశేషేణ పృథక్త్వేన ధనంజయ ..

ప్రవృత్తిం చ నివృత్తిం చ కార్యాకార్యే భయాభయే .
బంధం మోక్షం చ యా వేత్తి బుద్ధిః సా పార్థ సాత్త్వికీ ..

యయా ధర్మమధర్మం చ కార్యం చాకార్యమేవ చ .
అయథావత్ప్రజానాతి బుద్ధిః సా పార్థ రాజసీ ..

అధర్మం ధర్మమితి యా మన్యతే తమసావృతా .
సర్వార్థాన్విపరీతాంశ్చ బుద్ధిః సా పార్థ తామసీ ..

ధృత్యా యయా ధారయతే మనఃప్రాణేంద్రియక్రియాః .
యోగేనావ్యభిచారిణ్యా ధృతిః సా పార్థ సాత్త్వికీ ..

యయా తు ధర్మకామార్థాంధృత్యా ధారయతేఽర్జున .
ప్రసంగేన ఫలాకాంక్షీ ధృతిః సా పార్థ రాజసీ ..

యయా స్వప్నం భయం శోకం విషాదం మదమేవ చ .
న విముంచతి దుర్మేధా ధృతిః సా పార్థ తామసీ ..

సుఖం త్విదానీం త్రివిధం శృణు మే భరతర్షభ .
అభ్యాసాద్రమతే యత్ర దుఃఖాంతం చ నిగచ్ఛతి ..

యత్తదగ్రే విషమివ పరిణామేఽమృతోపమం .
తత్సుఖం సాత్త్వికం ప్రోక్తమాత్మబుద్ధిప్రసాదజం ..

విషయేంద్రియసంయోగాద్యత్తదగ్రేఽమృతోపమం .
పరిణామే విషమివ తత్సుఖం రాజసం స్మృతం ..

యదగ్రే చానుబంధే చ సుఖం మోహనమాత్మనః .
నిద్రాలస్యప్రమాదోత్థం తత్తామసముదాహృతం ..

న తదస్తి పృథివ్యాం వా దివి దేవేషు వా పునః .
సత్త్వం ప్రకృతిజైర్ముక్తం యదేభిః స్యాత్త్రిభిర్గుణైః ..

బ్రాహ్మణక్షత్రియవిశాం శూద్రాణాం చ పరంతప .
కర్మాణి ప్రవిభక్తాని స్వభావప్రభవైర్గుణైః ..

శమో దమస్తపః శౌచం క్షాంతిరార్జవమేవ చ .
జ్ఞానం విజ్ఞానమాస్తిక్యం బ్రహ్మకర్మ స్వభావజం ..

శౌర్యం తేజో ధృతిర్దాక్ష్యం యుద్ధే చాప్యపలాయనం .
దానమీశ్వరభావశ్చ క్షాత్రం కర్మ స్వభావజం ..

కృషిగౌరక్ష్యవాణిజ్యం వైశ్యకర్మ స్వభావజం .
పరిచర్యాత్మకం కర్మ శూద్రస్యాపి స్వభావజం ..

స్వే స్వే కర్మణ్యభిరతః సంసిద్ధిం లభతే నరః .
స్వకర్మనిరతః సిద్ధిం యథా విందతి తచ్ఛృణు ..

యతః ప్రవృత్తిర్భూతానాం యేన సర్వమిదం తతం .
స్వకర్మణా తమభ్యర్చ్య సిద్ధిం విందతి మానవః ..

శ్రేయాన్స్వధర్మో విగుణః పరధర్మాత్స్వనుష్ఠితాత్ .
స్వభావనియతం కర్మ కుర్వన్నాప్నోతి కిల్బిషం ..

సహజం కర్మ కౌంతేయ సదోషమపి న త్యజేత్ .
సర్వారంభా హి దోషేణ ధూమేనాగ్నిరివావృతాః ..

అసక్తబుద్ధిః సర్వత్ర జితాత్మా విగతస్పృహః .
నైష్కర్మ్యసిద్ధిం పరమాం సంన్యాసేనాధిగచ్ఛతి ..

సిద్ధిం ప్రాప్తో యథా బ్రహ్మ తథాప్నోతి నిబోధ మే .
సమాసేనైవ కౌంతేయ నిష్ఠా జ్ఞానస్య యా పరా ..

బుద్ధ్యా విశుద్ధయా యుక్తో ధృత్యాత్మానం నియమ్య చ .
శబ్దాదీన్విషయాంస్త్యక్త్వా రాగద్వేషౌ వ్యుదస్య చ ..

వివిక్తసేవీ లఘ్వాశీ యతవాక్కాయమానసః .
ధ్యానయోగపరో నిత్యం వైరాగ్యం సముపాశ్రితః ..

అహంకారం బలం దర్పం కామం క్రోధం పరిగ్రహం .
విముచ్య నిర్మమః శాంతో బ్రహ్మభూయాయ కల్పతే ..

బ్రహ్మభూతః ప్రసన్నాత్మా న శోచతి న కాంక్షతి .
సమః సర్వేషు భూతేషు మద్భక్తిం లభతే పరాం ..

భక్త్యా మామభిజానాతి యావాన్యశ్చాస్మి తత్త్వతః .
తతో మాం తత్త్వతో జ్ఞాత్వా విశతే తదనంతరం ..

సర్వకర్మాణ్యపి సదా కుర్వాణో మద్వ్యపాశ్రయః .
మత్ప్రసాదాదవాప్నోతి శాశ్వతం పదమవ్యయం ..

చేతసా సర్వకర్మాణి మయి సంన్యస్య మత్పరః .
బుద్ధియోగముపాశ్రిత్య మచ్చిత్తః సతతం భవ ..

మచ్చిత్తః సర్వదుర్గాణి మత్ప్రసాదాత్తరిష్యసి .
అథ చేత్త్వమహంకారాన్న శ్రోష్యసి వినంక్ష్యసి ..

యదహంకారమాశ్రిత్య న యోత్స్య ఇతి మన్యసే .
మిథ్యైష వ్యవసాయస్తే ప్రకృతిస్త్వాం నియోక్ష్యతి ..

స్వభావజేన కౌంతేయ నిబద్ధః స్వేన కర్మణా .
కర్తుం నేచ్ఛసి యన్మోహాత్కరిష్యస్యవశోఽపి తత్ ..

ఈశ్వరః సర్వభూతానాం హృద్దేశేఽర్జున తిష్ఠతి .
భ్రామయన్సర్వభూతాని యంత్రారూఢాని మాయయా ..

తమేవ శరణం గచ్ఛ సర్వభావేన భారత .
తత్ప్రసాదాత్పరాం శాంతిం స్థానం ప్రాప్స్యసి శాశ్వతం ..

ఇతి తే జ్ఞానమాఖ్యాతం గుహ్యాద్గుహ్యతరం మయా .
విమృశ్యైతదశేషేణ యథేచ్ఛసి తథా కురు ..

సర్వగుహ్యతమం భూయః శృణు మే పరమం వచః .
ఇష్టోఽసి మే దృఢమితి తతో వక్ష్యామి తే హితం ..

మన్మనా భవ మద్భక్తో మద్యాజీ మాం నమస్కురు .
మామేవైష్యసి సత్యం తే ప్రతిజానే ప్రియోఽసి మే ..

సర్వధర్మాన్పరిత్యజ్య మామేకం శరణం వ్రజ .
అహం త్వా సర్వపాపేభ్యో మోక్షయిష్యామి మా శుచః ..

ఇదం తే నాతపస్కాయ నాభక్తాయ కదాచన .
న చాశుశ్రూషవే వాచ్యం న చ మాం యోఽభ్యసూయతి ..

య ఇదం పరమం గుహ్యం మద్భక్తేష్వభిధాస్యతి .
భక్తిం మయి పరాం కృత్వా మామేవైష్యత్యసంశయః ..

న చ తస్మాన్మనుష్యేషు కశ్చిన్మే ప్రియకృత్తమః .
భవితా న చ మే తస్మాదన్యః ప్రియతరో భువి ..

అధ్యేష్యతే చ య ఇమం ధర్మ్యం సంవాదమావయోః .
జ్ఞానయజ్ఞేన తేనాహమిష్టః స్యామితి మే మతిః ..

శ్రద్ధావాననసూయశ్చ శృణుయాదపి యో నరః .
సోఽపి ముక్తః శుభాఀల్లోకాన్ప్రాప్నుయాత్పుణ్యకర్మణాం ..

కచ్చిదేతచ్ఛ్రుతం పార్థ త్వయైకాగ్రేణ చేతసా .
కచ్చిదజ్ఞానసమ్మోహః ప్రనష్టస్తే ధనంజయ ..

అర్జున ఉవాచ -

నష్టో మోహః స్మృతిర్లబ్ధా త్వత్ప్రసాదాన్మయాచ్యుత .
స్థితోఽస్మి గతసందేహః కరిష్యే వచనం తవ ..

సంజయ ఉవాచ -

ఇత్యహం వాసుదేవస్య పార్థస్య చ మహాత్మనః .
సంవాదమిమమశ్రౌషమద్భుతం రోమహర్షణం ..

వ్యాసప్రసాదాచ్ఛ్రుతవానేతద్గుహ్యమహం పరం .
యోగం యోగేశ్వరాత్కృష్ణాత్సాక్షాత్కథయతః స్వయం ..

రాజన్సంస్మృత్య సంస్మృత్య సంవాదమిమమద్భుతం .
కేశవార్జునయోః పుణ్యం హృష్యామి చ ముహుర్ముహుః ..

తచ్చ సంస్మృత్య సంస్మృత్య రూపమత్యద్భుతం హరేః .
విస్మయో మే మహాన్ రాజన్హృష్యామి చ పునః పునః ..

యత్ర యోగేశ్వరః కృష్ణో యత్ర పార్థో ధనుర్ధరః .
తత్ర శ్రీర్విజయో భూతిర్ధ్రువా నీతిర్మతిర్మమ ..

ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతోపనిషత్సు
బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే
మోక్షసంన్యాసయోగో నామ అష్టాదశోఽధ్యాయః ..

Ramaswamy Sastry and Vighnesh Ghanapaathi